NEM leesgroep

2024-05-03

Agenda

  1. Opening
  2. Voorstelrondje
  3. Doel en werkwijze leesgroep
  4. Bespreken gelezen gedeelte
  5. Afsluiting en afspraken volgende sessie

Sacks: Niet in Gods Naam

  • Sacks (1948 - 2020)
  • Orthodox Rabbijn
  • Opperrabbijn Verenigde Hebreeuws Gemeente Gemenebest 1991-2013
  • Theoloog, filosoof, docent, influencer, …
  • Auteur van bekende serie Verbond en Dialoog


Sacks: Niet in Gods Naam

Thema: spanning en conflict tussen Abrahamitische Godsdiensten

Focus: specifieke uitdaging van gepolitiseerd religieus extremisme in de 21ste eeuw (p. 21)

Deel I (H1-H5) achtergrondanalyse

Deel II (H6-H9) narratief en contra-narratief in Genesis

Deel III (H10-H15) uitweg uit het conflict

Sacks niet in Gods Naam (I)


H1 Altruïstisch kwaad

H2 Geweld en identiteit

H3 Dualisme

H4 De zondebok

H5 Broedertwist

Sacks niet in Gods Naam (II)


H6 De halfbroers

H7 Worstelen met de engel

H8 De rollen omgekeerd

H9 Afwijzing afwijzen

Sacks niet in Gods Naam (III)


H10 De vreemdeling

H11 Het universele van rechtvaardigheid, het particuliere van liefde
H12 Moeilijke teksten

H13 Macht afstaan

H14 Haat loslaten

H15 De wil tot macht of de wil tot leven

H6 De Halfbroers (1)

H6 De Halfbroers (2)

H6 De Halfbroers (3)

  • Ismael en Isaak
  • Opmerkingen/vragen bij dit hoofdstuk
  • Wat was nieuw voor je?
  • Verband met thema van het boek?

H6 De Halfbroers (4)

  • Ismael en Isaak
  • Lijkt verhaal van verkiezing en verwerping
    • Zo leest Paulus het (Rom. 5). Eens?
    • Islam geeft andere draai aan het verhaal
  • Er is een onderliggend verhaal (contranarratief)

H6 De Halfbroers (5)

  • Beloften aan Ismael
    • groot nageslacht (16: 9-10)
    • twaalf stammen (17: 20)
    • Ismael = God hoort
  • Rol van Sara
    • kritiek in joodse traditie op Sara

H6 De Halfbroers (6)

  • Parallellie
    • H21 Hagar en Ismael weggezonden door Abraham
    • H22 de binding van Isaak door Abraham
  • H21 vol emotie —> sympathie voor Hagar en Ismael
  • H22 afwezigheid emotie —> ontsteltenis

H6 De Halfbroers (7)

  • Isaak, kind van de belofte, verbondsdrager
  • Ismael, niet het type voor held in Gods verhaal
  • Ismael niet de uitverkorene, ook niet de verworpene
  • God ziet en hoort het verdriet van Hagar en Ismael

H6 De Halfbroers (8)

  • Isaak en Ismael begraven Abraham (25: 8-9)
    • Hadden zij nog contact?
  • Abraham hertrouwt met Ketura
    • Wie is die Ketura? —> Midrash: Hagar
  • We lezen niet dat Abraham Isaak zegent

H7 Worstelen met de engel (1)

H7 Worstelen met de engel (1)

  • Jakob en Ezau
  • Opmerkingen / ey-openers / vragen

H7 Worstelen met de engel (2)

  • Narratief
    • Verkiezing en verwerping
    • De oudste zal de jongste dienen
    • Methoden van Jakob wellicht niet netjes, maar …

H7 Worstelen met de engel (3)

  • Discrepanties in het narratief
    • de lezer voelt mee met Ezau, ihb in H27
    • Isaak zwakt de zegen die hij aan Jakob gaf af
    • na de Jabbok draait Jakonb de rollen om

H7 Worstelen met de engel (4)

  • Contranarratief
    • Isaak zegent ook Ezau
    • Isaak zegent Jakob opnieuw bij zijn vertrek naar Haran
    • H32 Jabbok, levensveranderende ervaring
      • gevecht met de man
      • ontmoeting met Ezau
      • Jakob laat zijn verlangen om Ezau te zijn achter

H7 Worstelen met de engel (5)

  • Contranarratief
    • afwijzing van lotsbestemming
    • in gevecht met God accepteert Jakob wie hij is
    • broedertwist is geen lotsbestemming, maar fundamenteel fout
    • keuze van Jakob gaat niet ten koste van Ezau

H7 Worstelen met de engel (6)

  • Vragen / opmerkingen
  • Herken je dat de tekst je dwingt je in te leven in Ezau?
  • Verband met thema van het boek?

H8 De rollen omgekeerd (1)

H8 De rollen omgekeerd (2)

  • Gen. 37, 39-50: “dit is de geschiedenis van Jakob, Jozef …”
  • H37: ontvouwing van het drama, eindigt met Jozef in Egypte
  • 42: 1 Hongersnood in Kanaan, broers naar Egypte
  • 45: 3 Jozef maakt zich bekend
    • Waarom zo’n lang intermezzo?

H8 De rollen omgekeerd (3)

  • Rolomkering
    • als vreemde behandeld worden
    • in slavernij terecht komen
    • vader Jakobs pijn laten ervaren
  • Proces van ‘teshuva’
  • Bekering = in soortgelijke omstandigheden andere keuzes maken

H8 De rollen omgekeerd (4)

  • Lessen Jozef geschiedenis
    • berouw en bekering zijn mogelijk
    • bestemming van mens ligt niet vast
    • echte verandering van gezindheid is mogelijk
    • je hoeft geen gevangene te zijn van wat je is aangedaan
    • belang van inleven in de ander

H8 De rollen omgekeerd (5)

  • Vragen / opmerkingen?
  • Eens met wat Sacks schrijft over vrije wil?

H9 Afwijzing afwijzen

H9 Afwijzing afwijzen (1)

  • Jakob, Rachel en Lea
  • 29: 30 “Jakob had ook Rachel lief, meer dan Lea.”
  • Het verdriet van Lea
    • 29: 31 “en de HEER zag dat Lea gehaat was, ..”
    • namen van haar zonen (29: 32-35)
    • gedoe met liefdesappelen (30: 14vv)
  • Deut. 21: 15-17 sluit deze geschiedenis af met wetgeving

H9 Afwijzing afwijzen (2)

  • Bijbels geloof vraagt liefde
    • voor God (Deut. 6: 5)
    • voor naaste (Lev. 19: 18)
    • voor vijanden (Lev. 19: 33-34)
  • Het risico van liefde:
    spanning tussen geliefde en niet-geliefde
  • Liefde dient gepaard te gaan met gerechtigheid

H9 Afwijzing afwijzen (3)

  • Liefde is particulier
  • Gerechtigheid is universeel
  • Genesis’ geschiedenissen dwingen tot inleven in niet-geliefde
  • Genesis’ geschiedenissen wijzen afwijzing af
  • Siblingtwist niet onvermijdelijk: zie Mozes, Mirjam, Aaron

H9 Afwijzing afwijzen (4)

  • Vragen / opmerkingen?
  • Nieuwe inzichten?
  • Toepassing van gelezen hoofdstukken?

Afsluiting

  • Volgende sessie vrijdag 7 juni, 10:30-12:30
  • Te bespreken hoofdstukken: 10-15
  • Schrijf vragen/opmerkingen op ter voorbereiding