Agenda
- Opening
- Bespreken gelezen hoofdstukken
- Afsluiting en afspraken volgende sessie(s)
Sacks: Niet in Gods Naam
- Sacks (1948 - 2020)
- Orthodox Rabbijn
- Opperrabbijn Verenigde Hebreeuws Gemeente Gemenebest 1991-2013
- Theoloog, filosoof, docent, influencer, …
- Auteur van bekende serie Verbond en Dialoog
Sacks: Niet in Gods Naam
Thema: spanning en conflict tussen Abrahamitische Godsdiensten
Focus: specifieke uitdaging van gepolitiseerd religieus extremisme in de 21ste eeuw (p. 21)
Deel I (H1-H5) achtergrondanalyse
Deel II (H6-H9) narratief en contra-narratief in Genesis
Deel III (H10-H15) uitweg uit het conflict
Sacks niet in Gods Naam (I)
H1 Altruïstisch kwaad
H2 Geweld en identiteit
H3 Dualisme
H4 De zondebok
H5 Broedertwist
Sacks niet in Gods Naam (II)
H6 De halfbroers
H7 Worstelen met de engel
H8 De rollen omgekeerd
H9 Afwijzing afwijzen
Sacks niet in Gods Naam (III)
H10 De vreemdeling
H11 Het universele van rechtvaardigheid, het particuliere van liefde
H12 Moeilijke teksten
H13 Macht afstaan
H14 Haat loslaten
H15 De wil tot macht of de wil tot leven
H10 De vreemdeling
- Tora gebiedt naaste lief te hebben
- Tora gebiedt vreemdeling goed te behandelen
- Belang van herinnering aan eigen vreemdelingschap: rolomkering
- Vragen/opmerkingen?
H10 vragen
- Wat betekent rolomkering in context Gaza-oorlog?
- Opdracht mbt vreemdelingen wordt nogal eens gebruikt voor onze houding tov vluchtelingen/migranten.
- Terecht?
- Stelt de bijbel ook voorwaarden aan de vreemdeling?
H11 Het universele van rechtvaardigheid, het particuliere van liefde
- Waarom kiest God als er één God is voor de hele mensheid?
- Menselijk dilemma:
we zoeken identiteit, maar identiteit leidt tot geweld
- Zondvloed generatie: identiteit zonder universaliteit
- Babel: universaliteit zonder identiteit
H11
Universele van rechtvaardigheid, particuliere van liefde
- Gods Namen: Elokim en Hashem
- Elokim: universaliteit - rechtvaardigheid
- Hashem: Particulier - liefde
- De twee verbonden in Genesis
- Noach - universeel; gerechtigheid
- Abraham - particulier; gerechtigheid en vooral liefde
H11
Universele van rechtvaardigheid, particuliere van liefde
p. 230-231, 1e alinea
- verschil uitverkoren volk en superras
- roeping van Israel: God dienen in afhankelijkheid
p. 234, 3e alinea
- Genesis 1: 26; ik ben naar Gods beeld geschapen
- Genesis 9: 6; de ander is naar Gods beeld geschapen
H11
Universele van rechtvaardigheid, particuliere van liefde
- p. 220-221; Klopt het wat Sacks beweert over christendom?
- p. 231, 2e alinea; eens met wat hier gezegd wordt?
H12 Moeilijke teksten
- Religieuze geschriften bevatten moeilijke teksten mbt geweld
- Tekstinterpretatie: wat zegt de tekst nu?
- Oorlogsteksten in Tenach
- accent ligt veeleer op vrede
- zie priesterlijke zegen
- vrede aanbieden bij belegering (Deut. 20: 10vv)
- David die tempel niet mocht bouwen
- Joodse traditie heeft dat accent versterkt
- ‘het zwaard hanteren’ werd ‘het woord hanteren’
- identificeren met slachtoffers, bijv. in Seder
H12 Moeilijke teksten
- Hoe gaan wij om met moeilijke teksten?
p. 241, 2e alinea
Het rabbijnse Jodendom etc.
b.Megillah 10b
And similarly, Rabbi Yoḥanan said: What is the meaning of that which is written: “And the one came not near the other all the night” (Exodus 14:20)? The ministering angels wanted to sing their song, for the angels would sing songs to each other, as it states: “And they called out to each other and said” (Isaiah 6:3), but the Holy One, Blessed be He, said: The work of My hands, the Egyptians, are drowning at sea, and you wish to say songs? This indicates that God does not rejoice over the downfall of the wicked.
H13 Macht afstaan
- Judaïsme leerde af te zien van macht na 70 en na Bar Kochba
- resultaat van interne machtsstrijd
- ontwikkeling Talmudisch Jodendom
- offers werden vervangen door gebeden
- Judaïsme ontwikkelde zich als religie zonder macht
- Christendom leerde af te zien van macht na godsdienstoorlogen
- resultaat van interne strijd
- Reformatie —> godsdienstoorlogen
- resultaat: afbraak macht van de kerk
- Islam nu
- interne strijd
- externe strijd tegen andere religies
H13 Macht loslaten
- waarheid is niet met macht op te leggen
- politiek en religie zijn gescheiden zaken
- politiek: macht, niet absoluut maar faciliterend
- religie:
- staan voor de waarheid, niet uit op macht
- andere meningen niet het zwijgen opleggen
H13 Macht loslaten
p. 268-269
- Wat bedoelt Sacks met zijn opmerkingen over apocalyptische literatuur?
p. 269, 4e alinea
- Is dit pleidooi tegen Messiasverwachting?
- Bestaat er ook niet-militaristische Messiasverwachting?
H14 Haat loslaten
- Israel mocht de Egyptenaren niet haten
- Werkelijke vrijheid vraagt haat los te laten
- Leef met het verleden, niet in het verleden
- Zet verleden om in kracht:
- Je weet hoe het was om …, dus …
- Wraak maakt gedaan onrecht niet ongedaan
H14 Haat loslaten
- Dualisme vraagt: wie heeft mij dit aangedaan?
- cultuur van beschuldigen
- heeft de wortel van genocide in zich
- en beschuldigt de ander daar voortdurend van
- Monotheïsme vraagt: wat moet ik nu doen?
- cultuur van inkeer
- nemen van verantwoordelijkheid
H15 De wil tot macht of de wil tot leven
- Kaïn en Abel: eerste conflict, religieus gerelateerd
- Achtergrond
- Kaïn - bezit(ten); offert uit zijn bezit om iets te verkrijgen
- Abel - adem(tocht); in alles afhankelijk van Gods adem
- Religieus gerelateerd geweld is terug en zal toenemen
- demografische redenen
- individualisme zet altruïstische waarden bij het vuil
- gebrek aan universele moraal (moreel relativisme)
H15 De wil tot macht of de wil tot leven
- Gevolg: oplevend antisemitisme
- indicator voor cultuur in verval
- Antisemieten zijn/worden hun eigen slachtoffer
- schuldafwijzing - ontloopt eigen verantwoordelijkheid
- werkt verlammend
- ‘haat beschadigd de gehate, maar vernietigt de hater’
H15 De wil tot macht of de wil tot leven
- De weg terug
- mogelijk, zie ontwikkelingen in RKK sinds Johannes XXIII
- vereist lange termijndenken
- vraagt herstel van absolute waarden
- ‘Met wapens win je een oorlog, vrede vergt ideeën’
Gespreksvragen
- Gooit Sacks de drie Abrahamitische religies niet teveel op één hoop?
- Kunnen wij iets met de weg die Sacks wijst?
- Wat heb je van dit boek geleerd?
- Wat zie je nu anders dan voordat je dit boek las?