Samenvattend
Inleiding: een culturele klimaatverandering
Uitgebreide inleiding over verschuiving van ‘wij’-cultuur naar ‘ik’-cultuur. Veel van wat in boek aan orde komt wordt aangestipt.
1. Eenzaamheid
Ik-cultuur komt met een prijs: eenzaamheid door wegvallen sociale verbanden, echtscheidingen etc.
2. De beperktheid van zelfhulp
Individualisering leidt tot overvloed aan zelfhulpboeken terwijl ‘het zelf’ nu juist het probleem is, niet de oplossing. Een mens heeft niet zozeer zichzelf als hulp nodig, maar de ander als zijn tegenover.
4. Het kwetsbare gezin
Het gezin is de beste leerschool voor een wij-samenleving en het beste fundament ervan. Het loslaten van het gezin als basis voor de samenleving en experimenteren met allerlei alternatieven werkt desastreus uit.
5. Van ‘wij’ naar ‘ik’
Dit hoofdstuk beschrijft eeuwenlange ontwikkeling naar individualisering vanuit diverse disciplines. Dit ging gepaard met opkomst moreel relativisme en het overlaten van de zorg voor de ander aan de overheid.
6. Markten zonder moraal
Ook economie is geraakt door individualisme, gepaard gaand met moreel relativisme leidend winstmaximalisatie als het grote doel en zelfverrijking van managers/bestuurders.
Winstmaximalisatie als ultiem doel gaat ten koste van wat echt waarde heeft, medemenselijkheid en integriteit.
7. Consuminderen van geluk
De opkomst van de consumptiemaatschappij in ik-gerichte cultuur leidt tot associeren van geluk met wat we bezitten. Reclame en sociale media confronteren ons onaflatend met wat we (nog) niet hebben. Verhoging van welvaart heeft daarom niet geleid tot ervaring van meer geluk. Tijd om ideeën over geluk tegen bijbels licht te houden.
8. Democratie in gevarenzone
Twee visies op begrip ‘rechten’: (i) er zijn rechten waar de staat zich niet mee mag bemoeien (oorspronkelijke Amerikaanse model), (ii) ‘rechten’ betekent dat burgers een claim hebben op de staat (Franse model). Eerste visie leidt brengt morele verantwoordelijkheid voor burgers mee, tweede visie leidt tot verwachtingen die staat niet waar kan maken wat leidt tot beperking van vrijheden omwille van de vrijheid. Het Westen is de weg van tweede model ingeslagen.